Fındık Fiyatında Umutlar Hava Muhalefetine Kaldı

Fındık üreticisinin tek organize yapısı olan Fındık Tarım Satış Kooperatifinin sistem dışında kalması, Toprak Mahsulleri Ofisi'nin geçici aktör olarak piyasaya sürülmesi, Fındık Tanıtım Grubu gibi oluşumların istenen neticeyi vermemesi, lisanslı depoculuğun bir türlü aktif edilememesi, üreticinin emanete fındık bırakma alışkanlığının devam etmesi, manavın yabancı sermayesi ile alım yapması gibi nedenlerin yumağında kaderine yön verilemeyen ve fiyat istikrarlı yakalanamayan fındık mahsulü üzerindeki kara bulutlar etkisini koruyor. Çek ve senet ödemelerinde yaşanan zorluklar, icra dosyalarının artışı ile mahkemeler de ilave yük getirirken, üretici kuşağını hükumetten gelebilecek sese vermiş durumda. Başbakan Yardımcısı ve Bakan düzeyinde "sahipsiz bırakılmayacaklar" şeklinde yapılan açıklamalarla umutlanan üretici ve bölge esnafı, milletvekillerinden de umudunu yitirmek üzere. Hiç olmadığı kadar sessiz kalan bölge milletvekillerinden medet uman üreticiler, bir dönem yapılan "Müdahale planımız yok" ifadelerini sehven yapıldığına inanmak istiyor. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik tarafından Trabzon'da gerçekleşen ve tarafların hazır bulunduğu istişare toplantısının ardında yaptığı ve arz fazlası olarak görülen fındığı kastederek "Gerekirse üretici için depo kiralarız" sözleri, fındık fiyatlarında beklenen yükselmenin aksine, düşüşüne neden oldu.Emanete fındık bırakmasına karşın fiyatında yükselme bekleyen üreticinin bu tavrı değişmediği ve ihtiyacı kadar fındığı pazara indirme alışkanlığı edinmediği takdirde, her yıl aynı sorunlarla karşı karşıya kalması muhtemel. Zaten arz fazlası bulunan fındıkta ihracatçının ihtiyacı olanı ürünü manav üzerinden ve de emanet bırakılan fındıkla temin etmesi, en azından fiyat istikrarının sağlanmasının önündeki en bükük engel. Kantarda tartılan mahsulün hesabının da anında kesilmesi, sezonluk fiyat dengesi açısından son derece önemli. Hükümetin 2002 yılından buyana üretici birliklerini özer hale getirmesi ve serbest piyasa koşullarını hakim kılması, hazine açısından faydalı bir tavır olara görülürken, fındık üreticisinin tek örgütlü yapısı olan Fiskobirllik, yanlış yatırımlar ve politikalar sebebiyle asıl aktör ve üreticinin güvencesi, piyasanın ise emniyet sübabı olma vasfını kaybetti. Her fındık sezonunda alım yapabileceğini açıklamasına karşın üreticide hakim olan güvensizliği de bertaraf edemeyen Fiskobirlik, eski gücüne kavuşmak için yaptığı hamlelerde ise beklenen başarıya ulaşamadı. Geçmiş yıllarda iktidar ile ters düşen Fiskobirlik yönetimi, her fırsatta bu algının değiştiğini ifade etse de hazine desteğini alamadı. Fiskobirlik ile ters düşen ve üreticini elinde bulunan arz fazlası ürünü fiyat istikrarı için devlet adına alımını gerçekleştiren Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) ise ehil olmayan personelinin elinde hazinenin zarar hanesine yüklü miktarda not bırakarak piyasadan çekildi. Lisanslı depoculuğun faaliyetini de arz fazlasını depolama işlevi, gerek yönetimsel gerekse de üreticinin tam manasıyla yönlendirilmemesi sebebiyle devre dışı kalmasıyla, üreticini tek tercihi fındık manavları oldu. Mevsimsel olarak mahsulün pazar indirilmesi, üreticini eğitim vb. harcamalarına denk gelmesi, destekleme ödemelerini ise talep edilmesine karşın fındık harmanda iken yapılamaması, köylünün elini kolunu bağlayan ve fındık fiyatının dip seviyelerde seyretmesinin bir başka nedeni. İstikrarlı bir şekilde 1994, 2004 ve 2014 yıllarında yalanan olumsuz hava muhalifleri sebebiyle yaşanan rekolte düşüklüğü, mahsulün tarihi denebilecek fiyat sıçramaları yapmasına neden olmuş, fındık üreticisi rahat bir nefes almıştı. Bu sebepledir ki az ürünle daha fazla para cebine giren üretici, siyasetin ve ihracatçını çözemediği düşük fiyat sorununun çözümünü meteorolojiye bağlamış durumda. Genellikle mart ve nisan aylarında yaşanan ve nadiren de hasat öncesinde görülen don olayları ve sam yanıklarının tekrarlanması için adeta dua eden üretici, kendi bahçesinde de olsa böyle bir hasarın en kötü ihtimalle zarar görmeyen çiftçilerin yüzünü güldereceğini umuyor.