SAYIŞTAY NEDİR?

Türkiye Büyük Millet Meclisinde Sayıştay Üyesi olarak görev yapan Fatsalı Mahmut Kazan, Sayıştay ile ilgili detayları anlattı. 
Ülkemizde ve özellikle ilçemizde de Sayıştayın görev ve sorumluluklarının yanlış anlaşıldığı görülüyor. Sayıştay’ın ne olduğunu ve görevlerini ise birebir olarak görev yapan Sayıştay Üyesi Mahmut Kazan ise bu konuyu detaylı olarak anlattı.
Sayıştay Nedir? Soruna Mahmut Kazan, “Sayıştay, türedi bir kuruluş değil. Toplumun malı, alınan vergiler, yapılan harcamaların bir denetimi ve üst kurumu olması gerekir. Hükümetten bağımsız, iktidardan etkilense bile tümüyle iktidarın talimatları ile çalışmayan Padişahın bile olsa harcamaların denetlendiği – burada belirtmek isterim ki 1862 döneminde Osmanlı’da kurulmuş bir müyesserdir- bu manada bir bütçe hakkını İktidar, hükümet veya idareciler nasıl kullanıldığının denetlenmesi için kurulan bir mahkemedir aslında. İlerleyen yıllarda Anayasa’nın değişmesiyle Sayıştayda da değişimler olmuştur. Bu çerçevede de son olarak 6085 sayılı kanunla en son halini almıştır Sayıştay Kurulu… Sayıştay, kamu kurum ve kuruluşlarının mali maliyetlerini ve kararlarını hesap verme sorumluluğu çerçevesinde denetlenmesi bilincinde yürür. Yani bu kurum ve kuruluşlar ne yapıyor? Üzerinde ilerlerler. Yine benzer bir şekilde kamu idarelerinin yerel yönetimler, bakanlıklar, Mali idareler, sosyal güvenlik kuruluşları ya da bunlara bağlı şirketler gibi bunların da hesap ve işlemlerini, bunları yapan sorumluluklarını inceleyip, burada bir kamu zararı var mı bunların hesaplarını denetler ve hükme bağlar. Birde bu kamu kurumlarının genel uygunluk bildirimlerini denetler. Yani bu yıl içerisinde kamuda bunlara harcama yapılmış, devlet bütçenin şu kadarını kullanmıştır denilen çerçeveyi denetler ve meclise bir genel uygunluk belgesi sunar. Eğer ki uygun olmayan hususlar var ise Sayıştayın incelemesinden geçer. Bunun dışında da kamunun mali işler ile ilgili mevzuatları çıktığı zaman bunlarla ilgili denetlemeler yapar. Yönetmelik ve mevzuatlarının denetimini yapar.” 

“SAYIŞTAY BİR ANAYASAL KURULUŞTUR”
Kazan, “Sayıştay Anayasal bir kuruluştur. Bir hesap mahkemesi olarak 8 daireden oluşur. Bunların görevleri zaman zaman değişir. Bazen bakanlıklara, bazıları belediyelere bakar ve hesap detayı yapar. Hesap yargılaması ise denetçilerin yaptıkları incelemeler saha da görev yapan sayıştay üyelerinin bulguları üzerine başlamış olur. Burada yaptıkları denetimler neticesinde bulunan bulgular Sayıştay’a taşırlar. İçerisinde kamu zararı olan -eksik tahsilat, fazla ödeme, kötü yönetilen devlet malı- hususlar var ise hangi Sayıştay dairesi ilgileniyor ise o dairede yargılanır ve hükme bağlanır. Bu hükme itiraz edilebilir ama bir kamu zararı kararı verilirse bu herhangi bir yargı kuruluşuna götürülemez. Bu konuda kesin hükümdür. Sayıştayın, meclisin vermiş olduğu bütçe işlemlerinin kamu kurumlarının uygulamasında nasıl gerçekleşiyor; belediyeler, kurumlar, diğer kamu idareleri nasıl harcanıyor bütün bu hususlar denetleniyor. Bir unsurda farklı bir karar çıkarsa üst kurula gidiyor, oradan genel kurula gidiyor. Yani keyfi bir karar verilmesi engellenecek müesseselerde bu yağı içerisine yerleştirilmiş. 
Vatandaşın bilgilendirilmesi ve hakkının korunması tabi bütün bunları meclis bilgilendirilerek yapılması yani bütçe hakkı dediğimiz şeyin meclis bilgilendirilmesi çerçevesinde yürüyen bir süreç.” Dedi.
Sayıştay’ın görev ve sorumluluklarını örneklerle anlatan Sayıştay Üyesi Mahmut Kazan, “Örneğin, Fatsa Belediyesi bütçesi belediye meclisinde onaylandı ve uygulamaya girdi. Harcamalar yapılıyor, Belediye Başkanı bir karar alıyor, meclis bir karar alıyor, daire müdürlükleri farklı farklı çalışmalar yapıyor bütün bunların yani kendilerine tanınan bütçe hakkını nasıl kullandıklarını yine Sayıştay denetler. Kanun ne diyor, yönetmelik de ne yazıyor uyumu var mı yapılan işlerin denetimi yapılıyor. Bir ödenek var kasada para duruyor ama bunu nasıl harcıyoruz; kanun şu şartlarda bütçe kullanılır derken biz şartları karşılamayan biri ya da bir işe bütçe ayırıyoruz gibi unsurlara dikkat ediliyor. Kurumlarda ki denetimler ilkeleri belirleniyor önce. Hangi birimler hangi sıklıkla denetlensin, hangi birimlere kaç personel denetçi gönderilsin gibi yetkiler veriliyor. Somut şikayetlerin üzerine gidiliyor. Şahsi sorunlar üzerine yapılan şikâyetlerden çok somut ve kanıtlanabilir, kamuoyunun ilgi alanına girmiş, yerel ve ulusal basında ses getirmiş şikayetler dikkate alınıyor.” diye konuştu.

Haber: İslam Duran